49. Πώς να αντιμετωπίσουμε την καλοσύνη της οικογένειάς μας που μας μεγάλωσε
Γεννήθηκα σε μια αρκετά μικρή κομητεία με σχετικά υπανάπτυκτη οικονομία. Οι γονείς μου και οι παππούδες μου ήταν όλοι αγρότες και οι συνθήκες στην οικογένειά μας δεν ήταν πολύ καλές. Όμως, με αγαπούσαν πάρα πολύ και έβρισκαν πάντα τρόπους να ικανοποιούν τις επιθυμίες μου. Αργότερα, συνειδητοποίησα ότι έκαναν οικονομία για να τα αποκτήσω όλα αυτά. Στη συνέχεια, οι γονείς μου δανείστηκαν χρήματα για να ξεκινήσουν μια γεωργική επιχείρηση με σκοπό να μου προσφέρουν μια καλύτερη ζωή. Έβλεπα τους γονείς μου να εργάζονται μέρα-νύχτα, να εξαντλούνται σε σημείο που αρρώσταιναν, γι’ αυτό και τους παρότρυνα να σταματήσουν. Ο πατέρας μου είπε ότι στην πραγματικότητα δεν ήθελε να τα κάνει όλα αυτά, αλλά επειδή έπρεπε να έχω τη δική μου ζωή στο μέλλον, ήθελε να εξοικονομήσει λίγο περισσότερα χρήματα για μένα, γιατί δεν ήθελε να υποστώ τις ίδιες κακουχίες με αυτόν. Όταν άκουσα τα λόγια του πατέρα μου, ράγισε η καρδιά μου, αλλά ήμουν και ευγνώμων. Βλέποντας όλα όσα θυσίαζαν οι γονείς μου για μένα, ένιωσα ότι τους χρωστούσα πολλά. Όσο για τους παππούδες μου, ήταν και οι δύο γύρω στα εβδομήντα και γίνονταν όλο και πιο αδύναμοι, αλλά παρ’ όλα αυτά, δίσταζαν να ξοδέψουν χρήματα για τρόφιμα και ρούχα, και όταν ήταν άρρωστοι, δεν ήθελαν να πάνε στο νοσοκομείο, για να μην έχουν επιπλέον έξοδα. Αργότερα, η γιαγιά μου μου είπε ότι είχε μαζέψει κάποια χρήματα για μένα όλα αυτά τα χρόνια. Όταν το άκουσα αυτό, ένιωσα άβολα. Ήταν τόσο ηλικιωμένοι, και παρ’ όλα αυτά επέλεξαν να υπομείνουν κακουχίες για να μαζέψουν χρήματα για μένα. Αισθανόμουν ότι δεν υπήρχε τρόπος να ανταποδώσω την καλοσύνη που μου έδειχναν οι γονείς και οι παππούδες μου. Υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι θα τους φρόντιζα και θα τους τιμούσα όταν μεγάλωνα.
Tο 2012, η μητέρα μου μου κήρυξε το έργο των εσχάτων ημερών του Παντοδύναμου Θεού, και άρχισα να παρακολουθώ συναθροίσεις και να κάνω τα καθήκοντά μου. Ξαφνικά, το φθινόπωρο του 2018, ο πατέρας μου έπαθε εγκεφαλικό και πέθανε. Ένιωσα μεγάλο πόνο και ενοχές, γιατί πίστευα ότι είχε εργαστεί πολύ σκληρά για να βγάλει χρήματα για μένα και ότι αν δεν δούλευε μέρα-νύχτα, μπορεί να μην είχε εξαντληθεί και να μην είχε πάθει το εγκεφαλικό. Σκέφτηκα: «Ο πατέρας μου έκανε σκληρή σωματική εργασία όλη του τη ζωή, όμως έφυγε και δεν πρόλαβα να ανταποδώσω την καλοσύνη του. Τώρα, οι παππούδες μου, στα εβδομήντα τους, εξακολουθούν να ζουν λιτά και δεν έχουν ωφεληθεί από τους απογόνους τους. Αφού έφυγε ο πατέρας μου, πρέπει να αναλάβω να τους φροντίσω, για να μπορέσουν να απολαύσουν γαλήνια τα γηρατειά τους. Με αυτόν τον τρόπο, δεν θα έχω ενοχές». Αργότερα, η μητέρα μου πήγε σε άλλο μέρος για να κάνει τα καθήκοντά της και εγώ έμεινα στο σπίτι για να φροντίσω τους παππούδες μου. Πάντα προσπαθούσα με κάθε δυνατό τρόπο να τους φτιάξω καλό φαγητό και να τους αγοράσω ωραία ρούχα, και όταν δεν ήταν καλά, ζητούσα ιατρική βοήθεια όπου μπορούσα, ελπίζοντας ότι θα παρέμεναν υγιείς. Μια μέρα, ο παππούς μου ξαφνικά δυσκολευόταν να αναπνεύσει και μετά την εξέταση στο νοσοκομείο, ο γιατρός είπε ότι είχε σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια και ότι έπρεπε να νοσηλευτεί αμέσως. Ο γιατρός μού είπε επίσης να προετοιμαστώ ψυχικά, γιατί διένυε κρίσιμη περίοδο και ότι μπορεί να κινδύνευε η ζωή του ανά πάσα στιγμή. Ακόμη και αν επιβίωνε από αυτήν την κρίσιμη περίοδο, η καρδιακή του λειτουργία θα συνέχιζε να μειώνεται. Με καλή φροντίδα, ίσως να ζούσε άλλα δύο χρόνια. Όταν άκουσα τα λόγια αυτά, ένιωσα μεγάλες ενοχές και σκέφτηκα ότι δεν είχα καταφέρει να φροντίσω τον παππού μου, κι αυτό οδήγησε στη σοβαρή πάθησή του. Ειδικά όταν άκουσα τον γιατρό να λέει ότι θα μπορούσε να ζήσει μόνο άλλα δύο χρόνια με καλή φροντίδα, άρχισα να εκτιμώ αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα ακόμα περισσότερο, και σκέφτηκα ότι έπρεπε να φροντίσω καλά τον παππού μου από κει και πέρα και να προσπαθήσω να τον βοηθήσω να ζήσει ένα ή δύο χρόνια παραπάνω. Αργότερα, μετά από κάποια θεραπεία, η κατάσταση του παππού μου βελτιώθηκε λίγο κι έτσι, φύγαμε από το νοσοκομείο και γυρίσαμε σπίτι.
Τον Μάιο του 2023, ξαφνικά έλαβα μια επιστολή από τους επικεφαλής, όπου έλεγαν ότι χρειάζονταν επειγόντως κάποιον να αναλάβει μια εργασία και ότι ήμουν κατάλληλος γι’ αυτή. Με ρωτούσαν αν μπορούσα να φύγω από το σπίτι για να κάνω αυτό το καθήκον. Όταν είδα αυτήν την επιστολή, ήξερα ότι έπρεπε να διαλέξω το καθήκον μου, αλλά όταν σκέφτηκα την κακή υγεία των παππούδων μου και ότι δεν υπήρχε κανείς να τους φροντίσει, δεν μπορούσα να ηρεμήσω. Στο τέλος, αρνήθηκα το καθήκον, αλλά ένιωσα άβολα μέσα μου. Αργότερα, διάβασα δύο χωρία των λόγων του Θεού: «Πού είναι η αφοσίωσή σας; Πού είναι η υποταγή σας; […] Ο Αβραάμ προσέφερε τον Ισαάκ —εσείς τι έχετε προσφέρει; Ο Ιώβ προσέφερε τα πάντα —εσείς τι έχετε προσφέρει; Τόσο πολλοί άνθρωποι έχουν δώσει τη ζωή τους, έχουν θυσιάσει το κεφάλι τους, έχουν χύσει το αίμα τους για να αναζητήσουν την αληθινή οδό. Εσείς έχετε πληρώσει αυτό το τίμημα;» («Ο Λόγος», τόμ. 1: «Η εμφάνιση και το έργο του Θεού», Η σημασία της σωτηρίας των απογόνων του Μωάβ). «Εκείνο που επιθυμώ είναι η αφοσίωση και η υποταγή σου τώρα, η αγάπη σου και η μαρτυρία σου τώρα. Ακόμη κι αν δεν γνωρίζεις τώρα τι είναι η μαρτυρία ή τι είναι η αγάπη, οφείλεις να Μου φέρεις ό,τι έχεις και δεν έχεις και να παραδώσεις σ’ Εμένα τους μόνους θησαυρούς σου: την αφοσίωση και την υποταγή σου. Πρέπει να ξέρεις ότι η μαρτυρία της νίκης Μου επί του Σατανά έγκειται στην αφοσίωση και την υποταγή του ανθρώπου, όπως και η μαρτυρία της ολοκληρωτικής κατάκτησης του ανθρώπου από Εμένα. Καθήκον της πίστης σου σ’ Εμένα είναι να γίνεις μάρτυράς Μου, να είσαι πιστός σ’ Εμένα και σε κανέναν άλλον και να είσαι υποτακτικός έως το τέλος. Πριν ξεκινήσω το επόμενο βήμα του έργου Μου, πώς θα καταθέσεις μαρτυρία για Μένα; Πώς θα είσαι πιστός και υποτακτικός σ’ Εμένα; Αφιερώνεις όλη την αφοσίωσή σου για τη λειτουργία σου ή απλώς θα τα παρατήσεις; Προτιμάς να υποταχθείς σε όσα έχω σχεδιάσει (ακόμα κι αν είναι θάνατος ή καταστροφή) ή να τραπείς σε φυγή στη μέση της διαδρομής για να αποφύγεις το παίδεμά Μου;» («Ο Λόγος», τόμ. 1: «Η εμφάνιση και το έργο του Θεού», Τι γνωρίζεις περί πίστης;). Όταν ήρθα αντιμέτωπος με τις επικριτικές ερωτήσεις του Θεού, πληγώθηκα πολύ. Όταν ο Ιώβ αντιμετώπιζε δοκιμασίες, έχασε τον τεράστιο πλούτο του και όλα τα παιδιά του, κι ολόκληρο το σώμα του γέμισε επώδυνες πληγές. Ωστόσο, εκείνος δεν παραπονέθηκε καθόλου, αλλά αντ’ αυτού δόξασε το όνομα του Θεού. Ο Ιώβ είχε αληθινή πίστη και υποτάχθηκε αληθινά στον Θεό. Ο Αβραάμ επίσης, υπάκουσε στην εντολή του Θεού, πρόσφερε τον μοναχογιό του, τον Ισαάκ, στον βωμό και σήκωσε το μαχαίρι. Και ο Αβραάμ υποτάχθηκε αληθινά στον Θεό. Όταν είδα ότι ο Ιώβ και ο Αβραάμ μπορούσαν να προσφέρουν τα πάντα στον Θεό, ένιωσα αμηχανία και ντροπή. Πίστευα στον Θεό για πάνω από δέκα χρόνια κι απολάμβανα άφθονο πότισμα και τροφή από τα λόγια Του, αλλά ποτέ δεν είχα σκεφτεί να Του τα ανταποδώσω. Ήξερα μόνο να απολαμβάνω τη χάρη και τις ευλογίες Του. Όταν η εκκλησία μού έδωσε ευκαιρίες για να κάνω το καθήκον μου, βρήκα μέχρι και δικαιολογίες για να το αποφύγω. Πραγματικά υστερούσα πολύ σε ανθρώπινη φύση! Τώρα, το έργο της εκκλησίας χρειαζόταν επειγόντως κάποιον συνεργάτη, και δεν μπορούσα να συνεχίσω να ζω εγωιστικά και ελεεινά μέσα στη στοργή μου. Έπρεπε κάποτε να κάνω το καθήκον μου και να ζήσω για τον Θεό. Έτσι, έφυγα από το σπίτι για να κάνω το καθήκον μου.
Αλλά αναπάντεχα, μόλις δύο μήνες αφού έφυγα από το σπίτι για να κάνω το καθήκον μου, οι επικεφαλής της εκκλησίας με ενημέρωσαν ότι η συνεργάτιδά μου εκεί είχε συλληφθεί και με είχε προδώσει σαν Ιούδας, και ότι η αστυνομία είχε συλλάβει επίσης αρκετούς από τους συγγενείς μου που πίστευαν στον Θεό. Περισσότεροι από δέκα αστυνομικοί πήγαν στο σπίτι μου για να συλλάβουν τη μητέρα μου και εμένα, πήραν το φαγητό και τα χρήματά μας και άρχισαν να με ψάχνουν. Έμαθα επίσης ότι ο παππούς μου είχε νοσηλευτεί λίγο καιρό αφότου είχα φύγει. Όταν το άκουσα αυτό, στενοχωρήθηκα πολύ. Σκέφτηκα την αστυνομία να κάνει έφοδο στο σπίτι μας και να κάνει το μέρος άνω-κάτω, τρομοκρατώντας τους παππούδες μου. Στην ηλικία τους, έπρεπε να απολαμβάνουν τα γηρατειά τους και να έχουν κάποιον να βασιστούν, αλλά είχαν μπλέξει σε αυτό το μαρτύριο εξαιτίας μου. Όσο περισσότερο το σκεφτόμουν, τόσο περισσότερες ενοχές ένιωθα γι’ αυτούς και η κατάστασή μου επιδεινώθηκε. Σκέφτηκα μέχρι και να επιστρέψω κρυφά στο σπίτι για να τους φροντίσω. Μέσα στον πόνο μου, προσευχήθηκα στον Θεό: «Θεέ μου! Αισθάνομαι λίγο αδύναμος σε αυτήν την κατάσταση. Σε παρακαλώ, καθοδήγησε με και βοήθησέ με να βγω από αυτήν τη λάθος κατάσταση».
Μετά την προσευχή, έψαξα συνειδητά τα λόγια του Θεού σχετικά μ’ αυτό. Διάβασα κάποια από τα λόγια του Θεού: «Στον κόσμο των απίστων υπάρχει ένα ρητό: “Τα κοράκια ξεπληρώνουν τη μητέρα τους ταΐζοντάς την, και τα αρνιά γονατίζουν για να πιουν γάλα από τη μητέρα τους”. Επίσης, υπάρχει και αυτό το ρητό: “Ένα παιδί που δεν σέβεται τους γονείς του είναι χειρότερο και από θηρίο”. Πόσο μεγαλειώδη μοιάζουν αυτά τα ρητά! Η αλήθεια είναι πως όσα περιγράφει το πρώτο ρητό, το ότι τα κοράκια ξεπληρώνουν τη μητέρα τους ταΐζοντάς την και τα αρνιά γονατίζουν για να πιουν γάλα από τη μητέρα τους, υπάρχουν πραγματικά, είναι γεγονότα. Ωστόσο, πρόκειται απλώς για φαινόμενα του ζωικού βασιλείου. Δεν είναι παρά ένας νόμος που έχει θεσπίσει ο Θεός για τα διάφορα ζωντανά όντα και με τον οποίο συμμορφώνονται κάθε λογής ζωντανά πλάσματα, ακόμη και οι άνθρωποι. Το γεγονός, μάλιστα, ότι όλα τα ζωντανά πλάσματα υπακούν σ’ αυτόν τον νόμο αποτελεί ακόμα μία απόδειξη ότι ο Θεός έχει δημιουργήσει όλα τα ζωντανά πλάσματα. Κανένα ζωντανό πλάσμα δεν μπορεί να παραβεί ή να υπερβεί αυτόν τον νόμο. Ακόμη και τα άγρια σαρκοβόρα ζώα, όπως τα λιοντάρια και οι τίγρεις, μεγαλώνουν τα μικρά τους και δεν τα δαγκώνουν πριν φτάσουν στην ενηλικίωση. Αυτό είναι ζωώδες ένστικτο. Όλα τα ζώα το έχουν, ανεξαρτήτως είδους, είτε είναι άγρια είτε ήμερα. Για να συνεχίσει το κάθε πλάσμα να πολλαπλασιάζεται και να επιβιώνει, όπως και οι άνθρωποι, πρέπει να ακολουθούν αυτό το ένστικτο και αυτόν τον νόμο. Αν δεν τον τηρούσαν ή δεν είχαν καθόλου αυτόν τον νόμο και αυτό το ένστικτο, τότε δεν θα κατάφερναν να πολλαπλασιαστούν και να επιβιώσουν. Δεν θα υπήρχε η βιολογική αλυσίδα, δεν θα υπήρχε ο κόσμος έτσι όπως τον ξέρουμε. Δεν είναι αλήθεια αυτό; (Ναι.) Το ότι τα κοράκια ανταποδίδουν τη μητέρα τους ταΐζοντάς την, και τα αρνιά γονατίζουν για να πιουν γάλα από τη μητέρα τους δείχνει ακριβώς ότι το ζωικό βασίλειο τηρεί τον συγκεκριμένο νόμο. Αυτό το ένστικτο το έχουν όλα τα ζωντανά πλάσματα. Μόλις γεννηθούν τα μικρά, τότε τα αρσενικά ή τα θηλυκά του είδους τα φροντίζουν και τα περιποιούνται μέχρι να ενηλικιωθούν. Όλα τα έμβια όντα εκπληρώνουν τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις που έχουν απέναντι στα μικρά τους, δηλαδή μεγαλώνουν με ευσυνειδησία και αφοσίωση την επόμενη γενιά. Για τους ανθρώπους, κάτι τέτοιο θα πρέπει να ισχύει ακόμη πιο πολύ. Οι άνθρωποι αποκαλούν τον εαυτό τους ανώτερο ζώο —αν δεν μπορούν να υπακούσουν σ’ αυτόν τον νόμο και αν τους λείπει αυτό το ένστικτο, τότε δεν είναι κατώτεροι από τα ζώα, τελικά; Όσο, λοιπόν, κι αν σε φρόντιζαν οι γονείς σου ενώ σε μεγάλωναν, και όσο κι αν εκπλήρωναν την ευθύνη που είχαν απέναντί σου, έκαναν απλώς ό,τι όφειλαν ανάλογα με τις ικανότητες του δημιουργημένου ανθρώπου· ήταν το ένστικτό τους. […] Όλα τα ζωντανά πλάσματα και τα ζώα διαθέτουν αυτά τα ένστικτα και αυτούς τους νόμους και τα τηρούν με πολλή ακρίβεια, στην εντέλεια. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να το ανατρέψει αυτό. Κάποια ιδιαίτερα ζώα, όπως οι τίγρεις και τα λιοντάρια, όταν ενηλικιωθούν, φεύγουν από τους γονείς τους και μάλιστα κάποια αρσενικά γίνονται ακόμα και αντίζηλοι των γονιών τους, και αν χρειαστεί, τους δαγκώνουν, τους ανταγωνίζονται και τους πολεμάνε. Κάτι τέτοιο είναι φυσιολογικό, είναι νόμος. Αυτά τα ζώα δεν είναι έρμαια των συναισθημάτων τους ούτε ζουν βάσει αυτών, όπως οι άνθρωποι, ούτε λένε: “Πρέπει να ξεπληρώσω το καλό που μου έκαναν, πρέπει να τους αποζημιώσω. Πρέπει να υπακούω τους γονείς μου. Αν δεν τους δείξω την ευσέβεια που αρμόζει σε ένα παιδί, τότε οι υπόλοιποι άνθρωποι θα με καταδικάσουν, θα με κακολογήσουν και θα με επικρίνουν πίσω από την πλάτη μου. Δεν θα το άντεχα κάτι τέτοιο!” Στον κόσμο των ζώων δεν λένε τέτοια πράγματα. Γιατί, όμως, οι άνθρωποι τα λένε; Γιατί στην κοινωνία και στις ανθρώπινες ομάδες υπάρχουν διάφορες λανθασμένες ιδέες και κοινές απόψεις. Αυτά τα πράγματα έχουν επηρεάσει, διαβρώσει και σαπίσει τους ανθρώπους, κι έτσι αναδύονται μέσα τους διάφοροι τρόποι ερμηνείας και αντιμετώπισης της σχέσης μεταξύ των γονιών και των παιδιών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να θεωρούν τελικά τους γονείς τους ως δανειστές τους, τους οποίους δεν θα μπορέσουν να ξεπληρώσουν ούτε σε όλη τους τη ζωή. Κάποιοι, μάλιστα, νιώθουν για όλη τους τη ζωή ενοχές αφού πεθάνουν οι γονείς τους και θεωρούν τον εαυτό τους ανάξιο του καλού που τους έκαναν εκείνοι, ίσως επειδή έκαναν κάτι που δεν ευχαρίστησε τους γονείς τους ή δεν εξελίχθηκε όπως θα ήθελαν εκείνοι. Για πείτε Μου, δεν είναι υπερβολή αυτό; Οι άνθρωποι ζουν βυθισμένοι στα συναισθήματά τους, οπότε οι διάφορες ιδέες που προέρχονται από αυτά δεν μπορούν παρά να τους ενοχλούν και να τους αναστατώνουν. Ζουν σε ένα περιβάλλον στιγματισμένο από την ιδεολογία της διεφθαρμένης ανθρωπότητας. Οι διάφορες αυτές παράλογες ιδέες κάνουν τη ζωή τους εξαντλητική και πιο πολύπλοκη από των υπολοίπων έμβιων όντων. Τώρα, όμως, ο Θεός εργάζεται και εκφράζει την αλήθεια, για να αποκαλύψει στους ανθρώπους την αλήθεια όλων αυτών των γεγονότων και να τους επιτρέψει να καταλάβουν την αλήθεια. Μόλις την καταλάβεις, αυτές οι παράλογες ιδέες και απόψεις θα πάψουν να αποτελούν φορτίο για σένα και δεν θα καθοδηγούν πια το πώς θα διαχειρίζεσαι τη σχέση σου με τους γονείς σου. Στο σημείο αυτό, η ζωή σου θα χαλαρώσει περισσότερο. Χαλαρή ζωή δεν σημαίνει να μη γνωρίζεις τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις σου —αυτά θα συνεχίσεις να τα γνωρίζεις. Αφορά, όμως, ποια οπτική και ποιες μεθόδους θα επιλέξεις για να προσεγγίσεις τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις σου. Το ένα μονοπάτι λέει να ακολουθήσεις την οδό των συναισθημάτων και να αντιμετωπίσεις αυτά τα πράγματα με βάση το συναίσθημα και τις μεθόδους, τις ιδέες και τις απόψεις στις οποίες καθοδηγεί ο Σατανάς τον άνθρωπο. Το άλλο μονοπάτι είναι να τα αντιμετωπίσεις με βάση τα λόγια που έχει διδάξει στον άνθρωπο ο Θεός. Αν οι άνθρωποι διαχειρίζονται αυτά τα ζητήματα σύμφωνα με τις παράλογες ιδέες και απόψεις του Σατανά, τότε το μόνο που καταφέρνουν είναι να ζουν μπλεγμένοι στα συναισθήματά τους, ενώ δεν μπορούν να διακρίνουν ποτέ μεταξύ σωστού και λάθους. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν μπορούν παρά να ζουν παγιδευμένοι, μπλεγμένοι πάντα σε ζητήματα όπως τα εξής: “Έχεις δίκιο, έχω άδικο. Μου έχεις δώσει περισσότερα, σου έχω δώσει λιγότερα. Είσαι αχάριστος. Είσαι απαράδεκτος”. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι δεν μιλάνε ξεκάθαρα ούτε μια στιγμή. Όταν, όμως, καταλάβουν την αλήθεια και ξεφύγουν από τις παράλογες ιδέες και απόψεις, και από τα δίχτυα των αισθημάτων, τότε αυτά τα ζητήματα απλοποιούνται πολύ» [«Ο Λόγος», τόμ. 6: «Σχετικά με την επιδίωξη της αλήθειας», Πώς να επιδιώκει κανείς την αλήθεια (17)]. Καθώς αναλογιζόμουν τα λόγια του Θεού, κατάλαβα ότι όταν οι γονείς και οι παππούδες μου με μεγάλωναν, με φρόντιζαν και με πρόσεχαν, απλώς εκπλήρωναν τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις τους. Ακολουθούσαν τους νόμους και τους κανόνες που όρισε ο Θεός, και ήταν επίσης ανθρώπινο ένστικτο. Όπως όλα τα πλάσματα που δημιούργησε ο Θεός, ζούσαν σύμφωνα με τους νόμους και τους κανόνες που καθόρισε ο Θεός. Ένα ζώο, είτε άγριο είναι είτε ήρεμο, φροντίζει τα μικρά του τόσο από ένστικτο όσο και επειδή είναι ευθύνη και υποχρέωσή του. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Εγώ, ωστόσο, θεωρούσα την ανατροφή και τη φροντίδα που μου πρόσφεραν οι γονείς και οι παππούδες μου καλοσύνη, κι όταν έβλεπα ότι δεν μπορούσα να ανταποδώσω τις θυσίες και τα βάσανά τους, συνεχώς αισθανόμουν τύψεις και κατηγορούσα τον εαυτό μου. Πλέον καταλάβαινα ότι αυτό συνέβαινε επειδή είχα αποδεχτεί τόσο πολλές λανθασμένες ιδέες που μου είχε ενσταλάξει η κοινωνία, το σχολείο και η οικογένεια, όπως: «Η ευσέβεια προς τους γονείς είναι η ύψιστη αρετή» και «Μην κάνεις μακρινά ταξίδια όσο ζουν ακόμη οι γονείς σου». Ένα ρητό που με επηρέασε βαθιά λέει: «Το δέντρο λαχταρά την ακινησία, αλλά ο άνεμος δεν θα σταματήσει ποτέ. Το παιδί θέλει να φροντίσει τους γονείς του, αλλά οι γονείς του δεν είναι πλέον εκεί». Αυτές οι λανθασμένες ιδέες ρίζωσαν βαθιά στην καρδιά μου και έγιναν πρότυπο για τη συμπεριφορά μου. Μετά τον θάνατο του πατέρα μου λόγω ασθένειας, πάντα πίστευα ότι εκείνος δούλευε σκληρά όλη του τη ζωή, κι εγώ δεν μπόρεσα να τον φροντίσω στα γεράματά του και να κάνω το καθήκον μου ως γιος του όσο ζούσε. Έτσι, για να αποφύγω να έχω τύψεις για τους παππούδες μου, νόμιζα ότι έπρεπε να επωμιστώ την ευθύνη της φροντίδας τους για να ανταποδώσω την καλοσύνη τους. Όταν δεν ήμουν σε θέση να εξασφαλίσω ότι θα απολάμβαναν τα γεράματά τους, ένιωθα πολύ ασεβής και πίστευα ότι τους ήμουν υπόχρεος. Οι λανθασμένες ιδέες που μου ενστάλαξε ο Σατανάς με έκαναν να σκέφτομαι πάντα ότι πρέπει να ανταποδώσω την καλοσύνη των γονιών και των παππούδων μου, και μάλιστα με έκαναν να πιστεύω ότι το να είμαι ευσεβής απέναντί τους είναι πιο σημαντικό από το να κάνω τα καθήκοντα ενός δημιουργημένου όντος. Κατάλαβα ότι αυτές οι παραδοσιακές ιδέες είναι μέσα με τα οποία ο Σατανάς παραπλανά και διαφθείρει τους ανθρώπους, και ότι το να ζεις σύμφωνα με αυτές, οδηγεί μόνο στην εναντίωση και την προδοσία του Θεού.
Αργότερα, βρήκα ένα χωρίο των λόγων του Θεού, και έμαθα πώς να κρίνω ποια συμπεριφορά είναι ευσεβής προς τους γονείς και ποια δεν είναι. Ο Παντοδύναμος Θεός λέει: «Πρώτον, ένας από τους λόγους για τους οποίους οι περισσότεροι άνθρωποι αποφασίζουν να φύγουν από το πατρικό τους για να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους είναι οι γενικότερες αντικειμενικές συνθήκες λόγω των οποίων αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τους γονείς τους· δεν μπορούν να μείνουν στο πλάι των γονιών τους για να τους φροντίσουν και να τους κρατάνε συντροφιά. Δεν είναι ότι αποφασίζουν με τη θέλησή τους να τους εγκαταλείψουν· αυτός είναι ο αντικειμενικός λόγος. Δεύτερον, υποκειμενικά μιλώντας, ο λόγος για τον οποίο βγαίνεις για να εκτελέσεις τα καθήκοντά σου δεν είναι ότι ήθελες να εγκαταλείψεις τους γονείς σου και να αποφύγεις τις ευθύνες σου, αλλά ότι σε καλεί ο Θεός. Αν ήθελες να συνεργαστείς με το έργο του Θεού, να αποδεχτείς το κάλεσμά Του και να εκτελέσεις τα καθήκοντα του δημιουργήματος, δεν είχες άλλη επιλογή από το να φύγεις από τους γονείς σου· δεν γινόταν να μείνεις στο πλευρό τους για να τους συντροφεύεις και να τους φροντίζεις. Δεν τους εγκατέλειψες για να αποφύγεις τις ευθύνες, έτσι δεν είναι; Δεν έχουν διαφορετική φύση αυτά τα δυο, το να τους εγκαταλείψεις για να γλιτώσεις απ’ τις ευθύνες σου και το να αναγκάζεσαι να τους εγκαταλείψεις για να απαντήσεις στο κάλεσμα του Θεού και να εκτελέσεις τα καθήκοντά σου; (Ναι.) Μέσα σου, έχεις πράγματι συναισθηματική σύνδεση με τους γονείς σου και τους σκέφτεσαι, δεν είναι κενά τα συναισθήματά σου. Αν το επιτρέπουν οι αντικειμενικές συνθήκες και μπορείς να μείνεις στο πλευρό τους ενώ παράλληλα εκτελείς και τα καθήκοντά σου, τότε δεν θα είχες πρόβλημα να μείνεις στο πλευρό τους και να τους φροντίζεις συχνά, εκπληρώνοντας τις ευθύνες σου. Οι αντικειμενικές συνθήκες, όμως, σε αναγκάζουν να τους εγκαταλείψεις· δεν μπορείς να μείνεις στο πλάι τους. Δεν είναι ότι δεν θες να ανταποκριθείς στις ευθύνες σου ως παιδιού τους, απλώς δεν μπορείς. Δεν έχει διαφορετική φύση αυτό; (Ναι.) Αν έχεις φύγει από το πατρικό σου για να γλιτώσεις τις ευθύνες που έχει κάθε σωστό παιδί απέναντι στους γονείς του, τότε δεν είσαι σωστό παιδί και δεν έχεις ανθρώπινη φύση. Αν και οι γονείς σου σε μεγάλωσαν, εσύ δεν βλέπεις την ώρα να ανοίξεις τα φτερά σου και να προχωρήσεις γρήγορα μόνος σου. Ούτε να τους βλέπεις δεν θες και, αν ακούσεις ότι αντιμετώπισαν κάποιο πρόβλημα, δεν δίνεις καμία σημασία. Δεν τους βοηθάς, ακόμα κι αν έχεις τα μέσα να τους βοηθήσεις. Απλώς κάνεις πως δεν ακούς και δεν σε νοιάζει τι λένε οι άλλοι για σένα· εσύ απλούστατα δεν θέλεις να ανταποκριθείς στις ευθύνες σου. Αυτό σημαίνει να μην είσαι σωστό παιδί. Αλλά αυτό συμβαίνει εδώ; (Όχι.) Πολλοί άνθρωποι έχουν φύγει από τον νομό, την πόλη, την περιφέρεια ή ακόμη και τη χώρα τους για να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους· βρίσκονται ήδη πολύ μακριά από την πατρίδα τους. Επίσης, δεν τους είναι βολικό για διάφορους λόγους να διατηρούν επαφή με την οικογένειά τους. Πού και πού ρωτούν κάποιους συντοπίτες τους τι κάνουν οι γονείς τους και, όταν ακούνε ότι είναι καλά στην υγεία τους και τα βγάζουν πέρα, νιώθουν ανακούφιση. Δεν ισχύει ότι δεν είσαι σωστό παιδί απέναντι στους γονείς σου· δεν έχεις φτάσει στο σημείο να μην έχεις ανθρώπινη φύση, οπότε να μη θέλεις καν να νοιαστείς για τους γονείς σου ή να ανταποκριθείς στις ευθύνες σου απέναντί τους. Αυτήν την επιλογή σε αναγκάζουν διάφοροι αντικειμενικοί λόγοι να την κάνεις, όχι ότι δεν είσαι σωστό παιδί» [«Ο Λόγος», τόμ. 6: «Σχετικά με την επιδίωξη της αλήθειας», Πώς να επιδιώκει κανείς την αλήθεια (16)]. Όταν διάβασα τα λόγια του Θεού, ένιωσα διαφωτισμένος. Στο παρελθόν, ζούσα πάντα με βάση τις ιδέες: «Μην κάνεις μακρινά ταξίδια όσο ζουν ακόμη οι γονείς σου» και «Κάνε παιδιά για να σε στηρίξουν στα γεράματά σου». Πίστευα ότι εφόσον με μεγάλωσαν οι γονείς και οι παππούδες μου, όταν γερνούσαν, θα έπρεπε να είμαι στο πλευρό τους για να τους φροντίσω και να είμαι ευσεβής απέναντί τους, και ότι αν δεν μπορούσα να το κάνω αυτό, θα ήμουν ασεβής και θα υστερούσα σε ανθρώπινη φύση. Όπως και πριν, όταν δεν μπορούσα να είμαι με τους παππούδες μου για να τους φροντίσω, η συνείδησή μου με καταδίκαζε συνεχώς, είχα ενοχές, ένιωθα ότι τους χρωστούσα και ότι τους είχα απογοητεύσει. Στην πραγματικότητα, δεν μπορούσα να είμαι μαζί τους, να τους φροντίζω και να είμαι ευσεβής απέναντί τους όχι επειδή δεν επιθυμούσα να είμαι ευσεβής και να εκπληρώσω την ευθύνη μου, αλλά κυρίως επειδή ήταν αντικειμενικά αδύνατο να το κάνω λόγω των περιστάσεων. Από τη μία πλευρά, ήμουν απασχολημένος με τα καθήκοντά μου, κι από την άλλη, η αστυνομία με δίωκε και με κυνηγούσε. Ήταν αδύνατο να επιστρέψω στο σπίτι για να φροντίσω την οικογένειά μου κι αυτό δεν ήταν ασέβεια. Αν είχα τα μέσα, αλλά επέλεγα να μη φροντίσω τους παππούδες μου, τότε αυτό θα ήταν πραγματικά ασεβές και απάνθρωπο.
Μια μέρα, κατά τη διάρκεια της πνευματικής μου άσκησης, βρήκα δύο χωρία των λόγων του Θεού που μου έδωσαν ακόμη περισσότερη διαύγεια. Ο Παντοδύναμος Θεός λέει: «Αν πιστεύεις στ’ αλήθεια ότι τα πάντα βρίσκονται στα χέρια του Θεού, τότε θα πρέπει να πιστέψεις ότι στα χέρια του Θεού βρίσκεται και το ζήτημα του κατά πόσο θα υποφέρουν από βάσανα και κατά πόσο θα είναι ευτυχισμένοι στη διάρκεια της ζωής τους. Δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα το αν θα κάνεις ή δεν θα κάνεις το καθήκον σου ως παιδί τους. Δεν πρόκειται οι γονείς σου να υποφέρουν λιγότερο επειδή εσύ είσαι σωστός ως παιδί τους και ούτε θα υποφέρουν περισσότερο σε αντίθετη περίπτωση. Ο Θεός έχει ορίσει προ πολλού τη μοίρα τους, και τίποτα από αυτά δεν πρόκειται να αλλάξει λόγω της στάσης σου απέναντί τους ή λόγω του βάθους των συναισθημάτων μεταξύ σας. Εκείνοι έχουν τη δική τους μοίρα. Ανεξάρτητα από το αν σε όλη τους τη ζωή είναι φτωχοί ή πλούσιοι, απ’ το αν τα πράγματα κυλούν ή δεν κυλούν ομαλά γι’ αυτούς, από την ποιότητα ζωής, τα υλικά προνόμια, την κοινωνική θέση και τις συνθήκες της ζωής τους, καμία σχέση δεν έχουν μ’ εσένα όλα αυτά, ουσιαστικά» [«Ο Λόγος», τόμ. 6: «Σχετικά με την επιδίωξη της αλήθειας», Πώς να επιδιώκει κανείς την αλήθεια (16)]. «Η γέννηση, τα γεράματα, οι αρρώστιες, ο θάνατος και η αντιμετώπιση διαφόρων μεγάλων και μικρών ζητημάτων στη ζωή είναι πολύ κανονικές καταστάσεις. Αν είσαι ενήλικας, τότε πρέπει να σκεφτείς ώριμα και να προσεγγίσεις αυτό το θέμα ήρεμα και σωστά ως εξής: “Οι γονείς μου αρρώστησαν. Κάποιοι λένε ότι φταίει που τους έλειψα τόσο πολύ· γίνεται αυτό; Ναι, σίγουρα τους έχω λείψει. Πώς είναι δυνατόν να μη σου λείπει το ίδιο σου το παιδί; Κι εμένα μου έλειψαν, εγώ γιατί δεν αρρώστησα;” Γίνεται να αρρωστήσει κανείς επειδή του λείπουν τα παιδιά του; Δεν γίνεται. Και τι συμβαίνει όταν αντιμετωπίζουν τόσο σημαντικά ζητήματα οι γονείς σου; Το μόνο που μπορεί να πει κανείς είναι ότι αυτά τα ζητήματα τα έχει ενορχηστρώσει στη ζωή τους ο Θεός. Τα έχει ενορχηστρώσει το χέρι του Θεού. Μην επικεντρώνεσαι σε αντικειμενικούς λόγους και αιτίες. Ήταν δεδομένο ότι οι γονείς σου θα αντιμετώπιζαν αυτό το ζήτημα όταν έφταναν σ’ αυτήν την ηλικία, ήταν αναμενόμενο να πληγούν από αυτήν την ασθένεια. Αν ήσουν εσύ εκεί, δεν θα το πάθαιναν; Αν δεν ήταν γραφτό από τον Θεό να αρρωστήσουν, τότε δεν θα είχαν πάθει τίποτα, ακόμη και αν δεν ήσουν κοντά τους. Αν ήταν γραφτό να πάθουν στη ζωή τους αυτήν τη μεγάλη συμφορά, τότε τι θα πετύχαινες αν ήσουν στο πλευρό τους; Δεν θα μπορούσαν ούτως ή άλλως να το αποφύγουν, έτσι δεν είναι; (Ναι.) Σκέψου εκείνους που δεν πιστεύουν στο Θεό. Δεν είναι όλοι μαζί με τις οικογένειές τους κάθε χρόνο; Όταν τύχει σ’ εκείνους τους γονείς κάποια μεγάλη συμφορά, είναι μαζί τους και τα παιδιά τους και οι συγγενείς τους, έτσι δεν είναι; Όταν αρρωστήσουν αυτοί οι γονείς ή όταν χειροτερέψουν οι αρρώστιες τους, φταίει το γεγονός ότι τους εγκατέλειψαν τα παιδιά τους; Όχι, δεν φταίει αυτό, είναι γραφτό τους να συμβεί» [«Ο Λόγος», τόμ. 6: «Σχετικά με την επιδίωξη της αλήθειας», Πώς να επιδιώκει κανείς την αλήθεια (17)]. Όταν διάβασα τα λόγια του Θεού, κατάλαβα ότι η μοίρα του ανθρώπου είναι στα χέρια του Θεού. Η γέννησή του κι ο θάνατός του, η αρρώστια και η καλή υγεία, ο πλούτος και η φτώχεια, τα πάνω και τα κάτω. Κανείς δεν μπορεί να τα ελέγξει αυτά. Όλα αυτά καθορίζονται από την κυριαρχία και τον συντονισμό του Θεού. Για την ακρίβεια, ακόμη και αν ήμουν στο πλευρό των γονιών και των παππούδων μου, τους φρόντιζα και έδειχνα ευσέβεια με κάθε δυνατό τρόπο, δεν θα άλλαζα τη μοίρα τους. Όταν θα ερχόταν η ώρα τους, θα αρρώσταιναν και θα πέθαιναν παρά ταύτα. Όπως όταν έπαθε εγκεφαλικό ο πατέρας μου, που τον πήγα στο νοσοκομείο σε περίπου δέκα λεπτά, αλλά οι γιατροί δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα και στο τέλος, το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να τον βλέπω να πεθαίνει. Τώρα που το σκέφτομαι, πάντα πίστευα ότι ο πατέρας μου πέθανε επειδή δούλευε σκληρά για να βγάλει χρήματα για μένα και ότι οι παππούδες μου δεν είχαν καλή υγεία επειδή δεν τρέφονταν σωστά για να κάνουν οικονομία. Αυτές οι σκέψεις προέρχονταν από την έλλειψη της πίστης μου στην κυριαρχία και τον συντονισμό του Θεού. Συχνά ισχυριζόμουν ότι ο Θεός είναι κυρίαρχος των πάντων, αλλά όταν έφτασε η ώρα, φέρθηκα σαν άπιστος. Απλώς δεν πίστευα ότι ο Θεός είναι κυρίαρχος της μοίρας των ανθρώπων κι ότι αποφασίζει για τη ζωή και την τύχη τους. Πόσο αληθινή ήταν η πίστη μου στον Θεό; Αφού κατανόησα αυτά τα πράγματα, ένιωσα περισσότερη γαλήνη στην καρδιά μου, και ήμουν πρόθυμος να εμπιστευτώ τους παππούδες μου στα χέρια του Θεού και να αφήσω τον Θεό να αναλάβει τα πάντα σχετικά με αυτούς.
Αργότερα, διάβασα δύο χωρία των λόγων του Θεού: «Αρχικά, ο Θεός είπε στους ανθρώπους να τιμούν τους γονείς τους και, στη συνέχεια, τους έθεσε υψηλότερες απαιτήσεις: Να κάνουν πράξη την αλήθεια, να εκτελούν τα καθήκοντά τους και να ακολουθούν την οδό του Θεού. Εσύ τι από όλα αυτά πρέπει να τηρείς; (Τις υψηλότερες απαιτήσεις.) Είναι σωστό να ασκείστε σύμφωνα με τις υψηλότερες απαιτήσεις; Χωρίζεται η αλήθεια σε υψηλότερες και κατώτερες αλήθειες ή σε πιο παλιές και πιο νέες; (Όχι.) Όταν, λοιπόν, κάνετε πράξη την αλήθεια, σύμφωνα με τι θα πρέπει να ασκείστε; Τι σημαίνει να κάνει κάποιος πράξη την αλήθεια; (Να χειρίζεται τα ζητήματα σύμφωνα με τις αρχές.) Το σημαντικότερο είναι να χειρίζεται κανείς τα ζητήματα σύμφωνα με τις αρχές. Το να κάνει κάποιος πράξη την αλήθεια σημαίνει να κάνει πράξη τα λόγια του Θεού σε διαφορετικούς χρόνους, τόπους, περιβάλλοντα και πλαίσια· το θέμα δεν είναι να εφαρμόζει αυστηρά κανόνες σε πράγματα, αλλά να τηρεί τις αλήθεια-αρχές. Αυτό σημαίνει να κάνει κάποιος πράξη την αλήθεια. Πολύ απλά, λοιπόν, δεν υπάρχει καμία απολύτως σύγκρουση ανάμεσα στην άσκηση των λόγων του Θεού και την τήρηση των απαιτήσεων που θέτει ο Θεός. Πιο συγκεκριμένα, δεν υπάρχει καμία απολύτως σύγκρουση ανάμεσα στο να τιμά κανείς τους γονείς του και το να ολοκληρώνει την ανάθεση και το καθήκον που του έχει δώσει ο Θεός. Ποια από αυτά αποτελούν τα λόγια και τις απαιτήσεις που εκφράζει τώρα ο Θεός; Πρέπει αρχικά να εξετάσετε αυτό το ερώτημα. Οι απαιτήσεις που έχει ο Θεός από τον κάθε άνθρωπο διαφέρουν· έχει ξεχωριστές απαιτήσεις από τον καθένα τους. Όσοι υπηρετούν ως επικεφαλής και εργάτες έχουν κληθεί από τον Θεό, επομένως πρέπει να απαρνηθούν τους γονείς τους· δεν μπορούν να μείνουν μαζί τους και να τους τιμούν. Πρέπει να αποδεχτούν την ανάθεση από τον Θεό και να απαρνηθούν τα πάντα για να Τον ακολουθήσουν. Μία κατάσταση είναι αυτή. Οι απλοί ακόλουθοι δεν έχουν κληθεί από τον Θεό, συνεπώς μπορούν να μείνουν με τους γονείς τους και να τους τιμούν. Αν το κάνουν αυτό, δεν θα λάβουν ανταμοιβές ούτε θα κερδίσουν ευλογίες ως αποτέλεσμα· εντούτοις, αν δεν δείξουν ευσέβεια απέναντι στους γονείς τους, αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν ανθρώπινη φύση. Στην πραγματικότητα, το να τιμά κανείς τους γονείς του είναι απλώς μια ευθύνη και δεν ισοδυναμεί με άσκηση της αλήθειας. Η άσκηση της αλήθειας είναι η υποταγή στον Θεό· εκδήλωση της υποταγής στον Θεό είναι η αποδοχή της ανάθεσης από τον Θεό· και ακόλουθοι του Θεού είναι όσοι απαρνούνται τα πάντα για να κάνουν τα καθήκοντά τους. Με δυο λόγια, το πιο σημαντικό που πρέπει να κάνετε τώρα είναι να εκτελείτε καλά το καθήκον σας. Αυτή είναι η άσκηση της αλήθειας και αποτελεί εκδήλωση της υποταγής στον Θεό. Ποια, λοιπόν, αλήθεια πρέπει πάνω απ’ όλα να κάνουν πράξη τώρα οι άνθρωποι; (Την εκτέλεση του καθήκοντος.) Σωστά, η πιστή εκτέλεση του καθήκοντος είναι η άσκηση της αλήθειας, ενώ όποιος δεν εκτελεί το καθήκον του με ειλικρίνεια είναι απλός δουλευτής» [«Ο Λόγος», τόμ. 6: «Σχετικά με την επιδίωξη της αλήθειας», Τι σημαίνει να επιδιώκει κανείς την αλήθεια (4)]. «Ενώπιον του Δημιουργού, είσαι ένα δημιούργημα. Σ’ αυτήν τη ζωή δεν πρέπει μόνο να εκπληρώνεις τις υποχρεώσεις σου απέναντι στους γονείς σου, αλλά και να ανταποκριθείς στις ευθύνες και τα καθήκοντα που έχεις ως δημιούργημα. Μόνο με βάση τα λόγια του Θεού και τις αλήθεια-αρχές μπορείς να εκπληρώνεις τις υποχρεώσεις σου απέναντι στους γονείς σου, όχι κάνοντας οτιδήποτε γι’ αυτούς με βάση τις συναισθηματικές σου ανάγκες ή τις επιταγές της συνείδησής σου» [«Ο Λόγος», τόμ. 6: «Σχετικά με την επιδίωξη της αλήθειας», Πώς να επιδιώκει κανείς την αλήθεια (16)]. Όταν διάβασα τα λόγια του Θεού, κατάλαβα ότι το να είσαι ευσεβής προς τους γονείς είναι απλώς μια ευθύνη που πρέπει να εκπληρώσεις και δεν θεωρείται άσκηση της αλήθειας. Το να εγκαταλείπεις τα πάντα για να ακολουθήσεις τον Θεό και να κάνεις το καθήκον σου ως δημιουργημένο ον σύμφωνα με τις αρχές της αλήθειας είναι το μόνο πράγμα που πραγματικά θυμάται ο Θεός. Σκέφτηκα τους μαθητές του Κυρίου Ιησού, όπως τον Πέτρο, τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο. Όλοι εγκατέλειψαν τις οικογένειές τους και άφησαν τους γονείς τους για να κηρύξουν το ευαγγέλιο του Κυρίου. Παρόλο που δεν εκπλήρωσαν την ευθύνη της ευσέβειας προς τους γονείς τους, όλα όσα έκαναν λειτούργησαν ως μαρτυρία για τον Θεό κι όλοι τους κέρδισαν την έγκριση του Θεού. Σήμερα, έχω την τύχη να ακολουθώ τον Θεό, να τρώω και να πίνω τα λόγια Του, και να κατανοώ την αλήθεια, γι’ αυτό και πρέπει να κάνω το καθήκον μου ως δημιουργημένο ον. Μόνο αυτήν την αποστολή έχω.
Παρόλο που ακόμα σκέφτομαι τους παππούδες μου πού και πού, αυτό δεν επηρεάζει πλέον την κατάστασή μου, γιατί ξέρω ότι όλα είναι στα χέρια του Θεού. Οι παππούδες μου έχουν τη δική τους μοίρα και εγώ έχω τη δική μου αποστολή. Πρέπει να κάνω καλά το καθήκον μου για να ικανοποιήσω τον Θεό, και μόνο έτσι μπορεί να έχει αξία και νόημα η ζωή μου.
